Buğday, çavdar, arpa, yulaf gibi tahıllardaki glutenin sindirilmesi ile ilgili bir sorun olan gluten hassasiyeti, bağırsaklardaki Dipeptidil Peptidaz 4 (DPP4) enziminin yetersiz düzeyde olmasıyla ilişkilidir.
İçindekiler
Gluten Hassasiyeti Belirtileri
Gluten hassasiyeti, kişinin gluten içeren besinleri tüketmesi sonucu vücutta bazı belirtilere yol açmasıyla ortaya çıkar. Yaygın belirtiler arasında şunlar bulunur:
- İshal
- Mide şişkinliği ve gaz
- Yorgunluk
- Mide bulantısı
- Halsizlik
- Karın ağrısı
- Kabızlık
- Baş ağrısı
- Anemi
- Eklem ağrıları
- Cilt döküntüleri
- Depresyon ve endişe hali
- İştah ve kilo kaybı
- Konsantrasyon bozukluğu ve bilinç bulanıklığı
Gluten Hassasiyeti Kimlerde Olur?
Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdardaki glüten adlı bir proteine karşı duyarlılık nedeniyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bağışıklık sistemi ile ilgili bir hastalık olan çölyak, her yaş grubunda görülebilir. Özellikle ailesinde çölyak hastalığı bulunan çocuklarda risk daha yüksektir, yani genetik faktörler önemli bir rol oynar.
Gluten Hassasiyeti ve Çölyak Aynı Şey Mi?
Gluten hassasiyeti ile çölyak hastalığı, benzer belirtilere sahip olsalar da, bu iki sağlık sorunu arasındaki doğru ayrımı yapmak genellikle genetik testlerle mümkündür.
Gluten hassasiyeti, henüz hastalığa dönüşmemiş bir durumun benzeridir ve glutensiz beslenme, genellikle bu hassasiyete bağlı şikayetleri gidermede etkili olabilir.
Çölyak hastalığında da gluten hassasiyetinde olduğu gibi glutensiz diyet uygulanır; ancak çölyak, yapısal olarak bozulmuş ince bağırsaklarla karakterizedir ve geri dönüşümsüz bir durumdur. Gluten hassasiyetinde ise büyük ölçüde iyileşme görülebilir. Ancak iyileşme sonrasında sınırsız gluten tüketimine dönmekten kaçınılmalıdır.
Çölyak genellikle genetik yatkınlıkla ilişkilendirilirken, gluten hassasiyeti için böyle bir genetik bağlantı söz konusu değildir.
Çölyak hastalığı, yaşam boyu süren şiddetli glutene karşı alerjik reaksiyonları içerir ve çölyak hastaları hayatları boyunca glutensiz beslenmek zorundadır. Gluten hassasiyeti olan kişiler için bu kural geçerli değildir.
Gluten hassasiyeti, tespit edilebilen bir hastalık olmadığı için, kişi belirtileri fark etmeden önce yavaşça hastalanabilir ve kronik sağlık sorunlarıyla karşılaşabilir, bu da gluten eliminasyon diyeti sonrasında sağlık sorunlarının genellikle düzelmediği anlamına gelir.
Gluten Kesilirse Ne Olur?
Barsak mukozası genellikle normaldir veya çok hafif değişikliklere uğramış olabilir. Bu, glüten hassasiyetinde çölyak hastalığından farklı olarak ince barsaklarda hasar oluşmaması anlamına gelir. Şikayetler genellikle glüten tüketiminden kısa bir süre sonra ortaya çıkar ve glüten kesildiğinde düzelir. Ancak, glütene geri dönüldüğünde bu sorunlar saatler veya günler içinde tekrar başlar.
Gluten Hassasiyeti Olanlar Neler Yiyemez?
- Kurabiye, kek gibi hamur işleri
- Alkol
- Buğday, çavdar, arpa
- Pizza, makarna
- Unlu mamullerin birçoğu
- Patates cipsi, meyan kökü gibi atıştırmalıklar
- İşlenmiş, marine edilmiş et ürünleri
Gluten Hassasiyeti Olanlar Ne Yemeli?
Un yerine badem unu, patates unu veya Hindistan cevizi unu tercih edebilirsiniz. Gluten hassasiyeti olanlar ayrıca mısır, deniz ürünleri, yumurta, keten tohumu, chia tohumu, tavuk, kinoa, patates, esmer pirinç, işlenmemiş kuru yemişler, bakliyatlar, meyveler, sebzeler ve et çeşitleri tüketebilir.
Örnek Glutensiz Diyet Listesi
Glutensiz diyet örneği arayışındaysanız, size 3 günlük bir diyet örneği paylaşacağız. Diyet yapmadan önce doktor kontrolünden geçmenizi ve size uygun diyeti hazırlaması için bir diyetisyenle iletişime geçmenizi tavsiye ederiz.
İlk Gün:
- Sabah: 1 dilim glutensiz ekmek, 1 tane domates, 1 tane salatalık, yarım yağlı peynir, bolca yeşillik
- Öğle: Az yağlı bol yeşillikli mevsim salatası, tavuk sote
- Ara Öğün: 2 tane kuru erik ya da kayısı
- Akşam: Mevsimine göre olan sebzelerden zeytinyağlı sebze yemeği, 1 dilim glutensiz ekmek, 1 kase ev yapımı yoğurt
İkinci Gün:
- Sabah: 1 dilim glutensiz ekmek, 1 dilim az yağlı kaşar peyniri, 1 adet salatalık, 1 tane domates, 1 yemek kaşığı ev yapımı reçel
- Öğle: Bol yeşillikli salata, ızgara balık
- Ara Öğün: 2 tane ceviz içi
- Akşam: 1 kase yoğurt ya da salata, 1 tabak baklagil yemeği, 1 dilim glutensiz ekmek
Üçüncü Gün:
- Sabah: 1 dilim glutensiz ekmek, domates, salatalık, mantarlı omlet
- Öğle: 1 kase cacık, 1 tabak sebze yemeği
- Ara Öğün: 1 tane elma
- Akşam: Unsuz hazırlanan 1 kase mercimek çorbası, 1 kase yoğurt ya da salata, 1 porsiyon ızgara hindi göğüs
Glutensiz Diyet Nedir? Kimler Glutensiz Beslenmeli?
7 Günlük Glutensiz Diyet Listesi
