Glutensiz Diyet Nedir? Kimler Glutensiz Beslenmeli?

Ünlülerden profesyonel sporculara kadar herkesin glutensiz diyet faydalarını dile getirmesiyle, glutensiz beslenme konusunda çok fazla vızıltı var. Ancak bu diyetler herkes için değil. Gluteni kesmenin riskleri ve faydaları ve nasıl sağlıklı bir beslenme planı yapabileceğinizi içeriğimize göz atarak öğrenin.

Glutensiz Diyet Nedir?

Glutensiz diyet, buğday ve diğer birkaç tahılda bulunan bir protein olan gluten içeren yiyecekleri hariç tutar. Sadece meyveler, sebzeler, et ve yumurta gibi gluten içermeyen gıdaların yanı sıra, glutensiz ekmek veya makarna gibi işlenmiş glutensiz yiyecekler yemek anlamına gelir.

Gluten, belirli gıdalarda doğal olarak bulunan bir proteindir, ancak işleme sırasında gıdalara da eklenebilir. Gluten bağlayıcı ve tatlandırıcı olarak kullanılabilir, bu nedenle bazen beklemeyeceğiniz yiyeceklerde bulabilirsiniz. Pizza, makarna, mısır gevreği ve unlu mamuller gibi yiyeceklere ek olarak, soya sosu ve dondurmadan belirli ilaçlara, güzellik ürünlerine ve diyet takviyelerine kadar her şeyde gluten bulunabilir.

Bazı insanlar glutensiz beslenmenin karbonhidrat yememek anlamına geldiğini düşünüyor. Ancak durum böyle değil. Pirinç, patates ve fasulye gibi karbonhidrat içeren birçok gıda gluten içermez.

Kimler Glutensiz Beslenmeli?

Çölyak hastaları, gluten intoleransı olan kişiler ve buğday alerjisi olanların glutensiz beslenmesi gerekir. Bu kişiler, gluten içeren besinleri yedikçe birtakım bağırsak problemleri ortaya çıkar. Bunu önlemek için glutensiz diyet yapmaları tavsiye edilir.

Çölyak Hastaları

Glutene karşı vücudun ince bağırsağa saldırmasına, karın ağrısına, mide bulantısına, şişkinliğe veya ishale neden olan otoimmün bir tepki olan çölyak hastalığı olan kişiler için glutensiz bir diyet gereklidir. Çölyak hastalığı olan kişiler gluteni hiçbir şekilde tolere edemezler ve hayatlarının geri kalanında glutensiz bir diyet izlemeleri gerekir. Çölyak hastasıysanız ve yanlışlıkla gluten içeren bir şey yiyorsanız, muhtemelen glutensiz yaşamadan önce yaşadığınız semptomları yaşayacaksınız.

Gluten Hassasiyeti Olan Kişiler

Birini diyetlerinden gluteni kesmeye yönlendirebilecek başka bir durum, bazen gluten intoleransı olarak adlandırılan çölyak dışı gluten duyarlılığıdır. Gluten intoleransı, bazı insanların gluten içeren bir şeyler yediklerini ve sonra kendilerini iyi hissetmedikleri olarak açıklanabilir.

Gastrointestinal tahrişin glutenin sonucu olduğunu varsaymamak önemlidir. Eğer gluten intoleransınız olabileceğini düşünüyorsanız, belirtilerinizin temeline inmek için bir doktor ve diyetisyene görünmeniz gerekir.

Gluten intoleransı için düşük FODMAP diyeti gibi bir eliminasyon süreci deneyebilir. Bu, buğday bazlı ürünler de dahil olmak üzere bağırsakları tahriş edebilecek birçok gıdayı ortadan kaldıran geçici bir beslenme planıdır. Tahrişin kaynağı gluten ise, aşağıdaki gibi semptomlarda bir iyileşme fark edebilirsiniz:

• Şişkinlik
• Kabızlık veya ishal
• Tükenmişlik
• Gaz
• Karın ağrısı

Buğday Alerjisi Olanlar

Buğday alerjisi olan kişiler, gluten içeren bazı gıdalardan kaçınmalıdır, ancak gluten nedeniyle değil. Buğday, vücutlarında deri döküntüsü, baş ağrısı veya hapşırma gibi semptomlara neden olabilecek bir bağışıklık tepkisini tetikler. Arpa ve çavdar da dahil olmak üzere diğer tahıllarda hala gluten yiyebilirler.

Glutensiz Beslenmek Zayıflatır Mı?

Glutensiz beslenmeyi benimseyen kişiler genellikle kilo verirler, ancak bunun nedeni genellikle gluten içeren işlenmiş gıdaları ve rafine karbonhidratları da kesmeleridir. Kilo vermek için gluten yemeyi bırakırsanız, porsiyon boyutlarınıza dikkat etmeniz, düzenli egzersiz yapmanız ve meyve, sebze ve yağsız proteinler gibi tam gıdaları bol miktarda yemeniz önemlidir.

Çölyak Hastası Olmayanlar Glutensiz Diyet Yapabilir Mi?

Diyetinizden tüm gluteni çıkarırsanız, besleyici tam tahılları, lifleri ve mikro besinleri kaçırma riski vardır. Diyetinizde yeterli miktarda tam tahıl almak, özellikle kalp hastalığı veya diyabet riski altındaysanız önemlidir. Tam tahıllar kolesterol seviyelerini düşürebilir ve hatta kan şekerinizi düzenlemeye yardımcı olabilir. Ek olarak, bazı gluten içeren gıdalar, B vitaminleri, demir ve magnezyum gibi önemli vitamin ve mineral kaynaklarıdır.

Bazı işlenmiş glutensiz gıdaların yüksek miktarda sodyum, şeker ve yağ gibi sağlıksız bileşenler içerdiğini unutmayın. Bu yiyecekleri tüketmek kilo alımına, kan şekeri dalgalanmalarına, yüksek tansiyona ve diğer sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, glutensiz bir etiket, bir gıdayı mutlaka sağlıklı yapmaz.

Çölyak hastalığınız veya gastrointestinal tahrişiniz yoksa, gluteni çıkarmadan önce yüksek oranda işlenmiş gıdaları diyetinizden çıkarmanız önerilir. Diyetinize daha fazla meyve, sebze, tam tahıllı ekmek veya makarna ve yağsız protein ekleyin. Birçok insan, gluteni ortadan kaldırarak değil, sadece daha iyi yiyerek daha iyi hissettiklerini fark eder.

Gluteni Bırakınca Ne Olur?

Bazı insanlar aniden çok fazla gluten içeren besinlerden glutensiz besinler tüketmeye başlayınca baş dönmesi, mide bulantısı, aşırı açlık ve hatta endişe ve depresyon hissettiklerini bildirirler. Bu semptomlar genellikle glutensiz bir diyetle birkaç hafta sonra kaybolur, ancak devam ederse doktora görünmek gerekir.

Glutensiz Diyet Nasıl Yapılır?

Glutensiz bir diyet denemekle ilgileniyorsanız, bir doktorla veya diyetisyenle konuşun. Beslenme ihtiyaçlarınızı karşılayan dengeli bir beslenme planı konusunda size rehberlik edebilirler.

Çölyak hastalığınız varsa aşağıdaki diyet değişiklikleri işinize yarayabilir.

• Marketten ürün alırken içindekiler kısmına dikkat edin. Glutensiz ürünler, gluten içeren ürünlerin bulunduğu bir tesiste işlenmiş olabilir. Çapraz bulaşma olarak da bilinen ve glutensiz etiketi olsa da eser miktarda gluten içerebilirler.
• Gluten içeren yiyecekler için kullanılan mutfak gereçlerini, tabakları ve diğer yiyecek hazırlama malzemelerini mutfak eşyalarınızdan ayrı tutun.
• Ürün içerik etiketlerini dikkatlice okuyun. Bazı yapay renklendirici ve baharatlar da gluten içerir.
• Pişirme ve fırınlamada buğday unu yerine yulaf, karabuğday, kinoa veya diğer glutensiz un veya alternatif tahıl unları kullanın.